با توجه به اجراي برنامه هاي مختلف طبيعت گردي ،کوه روي وکوهپيمايي در فصول مختلف سال ولزوم افزايش ضريب حفاظت وايمني قابل قبول در اينگونه فعاليتها خاصه در صعود به ارتفاعات مي بايست با اتخاذ تدابير وراه کارهاي عملي خطر پذيري را به پايين ترين سطح ممکن برسانيم . بديهي است هرچه اطلاعات ما در مورد کوهنوردي بيشتر باشد مي توانيم بهتر وبيشتر از اين ورزش لذت ببريم وکمتر با حوادث روبرو شويم ، امروز بهترين ومهمترين وبزرگترين وسيله در کوهنوردي دانش واطلاعات در مورد آن است ومسائل ديگر از نظر اهميت بعد از آن قراردارند. متن تهيه شده اشاره اي دارد برتعيين نقش خطير سرپرستان کوهنورد والگو بودن مسئوليت آنها در فعاليتهاي کوه روي که مي تواند به عنوان الگوي کلي از نحوه برنامه ريزي واجراي برنامه هاي مختلف در طبيعت مد نظرقرارگيرد.

مرحله سرپرستي پيش از برنامه چگونگي عملکرد سرپرستان به طور کلي وبه عنوان يک پيش نياز بستگي به مدت اجراي برنامه - فصل اجراي برنامه - محل اجرا - امکانات - بودجه وتوان همراهان ( تجربه - توان - شرايط روحي - جسمي ورواني ونيز مسئوليت پذيري هريک از افراد شرکت کننده دارد ، اما به طور خلاصه مي توان موارد ذيل را به کار بست :

1-1- تعيين هدف ومنظور از اجراي برنامه

1-2- طرح برنامه و مرحله بندي دقيق اقدامات

1-3- شناسايي شرايط وموقعيت منطقه وتعيين محدوده برنامه

1-4- تعيين محدوده زماني برنامه

1-5- نياز سنجي امکانات

1-6- تقسيم کار و مسئوليتها وتوجيه نفرات

1-7- آگاه سازي مسئولين ذيربط وخانواده هاي شرکت کنندگان از کم وکيف برنامه

1-8- سنجش توان افراد به موازت محتواي برنامه

1-9- کنترل نهايي روند اجرايي برنامه

1-10- اطمينان از سازگاري نفرات از بعداخلاقي - رفتاري وفرهنگي

1-11- حصول اطمينان از برقراري بيمه درماني وحوادث شرکت کنندگان در برنامه

1-12- پيش بيني اقدامات حفاظتي وايمني لازم در طول اجراي برنامه

2- مرحله سرپرستي هم زمان با اجراي برنامه

2-1- تعيين شرايط حضور شرکت کنندگان با توجه به وضعيت کلي هريک از آنها در زمان حرکت تيمي

2-2- اطمينان از وجود تدارکات پيش بيني شده

2-3- کسب آگاهي از منابع محلي وارزيابي محدوده اجراي برنامه

2-4- توجيه شرکت کنندگان به آداب ورسوم وسنن مردم بومي

2-5- تفهيم موقعيت وشرايط مسير و منطقه جغرافيايي وتذکر نکات ايمني

2-6- تفهيم مکان وزمان استراحت ومدت زمان اجراي صعود

2-7- تفهيم وتذکر در حفظ محيط زيست وپاکيزه نگه داشتن آن

2-8- توجه به تغيير حالات روحي ورواني وجسمي شرکت کنندگان

2-9- برقراري ارتباط صميمي با شرکت کنندگان ودر عين حال جدي بودن

2-10- حفظ شادابي وطراوت و آرامش تيمي در شرايط مختلف

2-11- پيش بيني اقدامات حفاظتي وايمني لازم در طول اجراي برنامه

2-12- موزون ويکنواخت بودن حرکت نفرات براي پيشگيري از پراکندگي

2-13- جاماندگي واتلاف زمان

2-14- کاهش روشهاي آزمون وخطا وخطر پذيري ها در خلال برنامه

2-15- برجسته سازي نقاط قوت نفرات ودلگرم نمودن آنها ودادن روحيه وتشويق آنها وپرهيز از برخورد احساسي

2-16- حفظ هوشياري وآمادگي در مواجهه با شرايط پيش بيني نشده

2-17- ترويج فرهنگ فکر کردن به ديگري پيش از فکر کردن به خود

2-18- ايجاد فضاي مشارکت وترويج فرهنگ بردباري

2-19- مدارا و صبوري

2-20- پيشگيري وکاهش تک روي در شرکت کنندگان وآگاهي دادن به آنها از خطرات وپيامدهاي ناگوار آن

2-21- ارزيابي عملکرد نفرات در خلال برنامه

3- مرحله سرپرستي بعداز اجراي برنامه

3-1-تهيه گزارش برنامه به همراه ترسيم کروکي مسير صعود ومنطقه براي استفاده ديگران

3-2- نظرسنجي از شرکت کنندگان در مورد کم وکيف اجراي برنامه وانتقادها وپيشنهادها

3-3- اطلاع رساني مناسب وتشويق نفرات برتر نکات مهم تندرست وهوشياربه کوه برويدوتندرست وسودبرده بازگرديد ازايجاد سروصدا در کوه خودداري گردد براي فرزندان ما در دوران مدرسه کوه گردي و کوهنوردي هاي عاقلانه بسيار مناسب است اما صعود هاي دشور وفعاليتهاي شديد قهرماني برايشان خطرناک و زيان آوراست هميشه زودتر از بروزناراحتي وتشنگي با آشاميدن آب ومايعات به مقدار کم اما متعدد تعادل آب بدن را برقرارسازيم . از بردن خوراکيهاي پرحجم وپرچرب در کوه بپرهيزيد. طبيعت متعلق به ما نيست بلکه به ما به ارث رسيده است ومانيز بايد آن را به نسل آينده واگذار کنيم ، پس سعي کنيم در حفظ آن کوشا باشيم و از تخريب آن جلوگيري کنيم با مردم کوه وروستا بسيار مهربان ومودب باشيد وبگذاريد سفره ساده قلب آنان همواره براي شما وديگران گسترده باشد تنهائي وتک روي و تکبر را در کوهستان کنار بگذاريد . پيروزي ورضايت در يگانگي و همبستگي است ارزش تربيتي واخلاقي کوهنوردي در ثبات ونگه داري همکاري دسته جمعي است تميزي ونظم و دقت در کوهنوردي پايه هاي تندرستي وپيروزي هستند ويژگي يک کوهپيمايي خوب ، آهسته ويکنواخت حرکت کردن است به وضع هوا خوب توجه داشته باشيد زيرا اين همان چيزي است که هم مي تواند دوست شما باشد ودشمن شما در کوه به گونه اي حرکت کنيد که در هرچند قدم نياز به استراحت نداشته باشيد هنگامي دوباره حرکت را شروع کنيد که احساس کنيد خستگيتان برطرف شده وآماده فعاليت هستيد هنگام استراحت خودرابپوشانيدودر پناه باد بنشينيد در کوه هميشه از راه هاي مشخص ومعين شده حرکت کنيد پيوسته در فرصتهاي مناسب به اطراف نظر کنيد وخوب تماشا کنيد واز طبيعت استفاده ببريد وبکوشيد بيشتر بدانيد ودرک کنيد پيش از حرکت وآغاز کوهنوردي با چند حرکت کششي ورزشي بدنتان را گرم وآماده نماييد در گذرگاهها وراهها در بالا رفتن وپائين آمدن متوجه پرتگاهها باشيد 0 يک لحظه اشتباه 000 آرزوهارا به ژرفاي دره بردن ! گلها در جايي که خالق براي آن در نظر گرفته زيباترند تادر دستان شما از ريزش سنگ جلوگيري نماييد بدون سرپرست با تجربه وآگاه از کوهنوردي وبه خصوص سنگنوردي خودداري نماييد بيماريهاي قلبي - تنفسي - فشارخون - غش و صرع در کوهستان خطرات جبران ناپذيري را به دنبال دارد زباله هاي غيرقابل تجزيه مثل قوطي کنسرو - پلاستيک - پاکت آب ميوه و 000 را باخود به شهر برگردانيم ومواد طبيعي قابل تجزيه را در خاک ودور از مسيرآب دفن کنيم آب رودخانه ها وچشمه ها را با ريختن زباله آلوده نسازيم زيرا ديگران نيز حق استفاده از آب پاک را دارند مهمترين وسيله شخصي در برنامه هاي کوهنوردي کفش مناسب کوه است با تنفس صحيح ديرتر خسته مي شويد بايد عميق وآرام نفس بکشيد وعمل دم را از راه بيني انجام دهيد وتوجه کنيد تعداد ضربان قلب شما در دقيقه بيش از حد بالا نرود مهمترين مسئله در کوهستان حفظ نيرو وذخيره انرژي موجود در بدن است در موقع حرکت لباس زياد نپوشيد زيرا گرماي زياد کارائي وقدرت بدن را کاهش مي دهد در موقع پايين آمدن از کوه ندويد زيرا اين امربه زانوها آسيب ميزندواز پريدن خودداري کنيد از بين رفتن پوشش گياهي در کوهستان باعث فرسايش خاک وجاري شدن سيلاب مي شود ، سعي کنيم به گياهان صدمه نزنيم براي بر افروختن آتش شاخه هاي در ختان را نکنيم و نسوزانيم ، آتش را با فاصله از درخت برپا کنيم ودر موقع ترک محل از خاموش بودن آن اطمينان داشته باشيم در کوهپيمايي تمامي کف کفش روي زمين قرار گيرد ، حرکت بر روي پنجه وبغل پا عضلات را خسته مي کند کوهستان جان بخش است نه جان ستان ورزش سازنده است نه مخرب کوهروي اصول ساده ودر عين حال بسيار مهمي دارد که بدون دانستن ورعايت کردن آنها نبايد گام بر کوهستان نهاد فريب کوهستان را نبايد خورد وبراي فريب نخوردن بايد حريف را شناخت کوهستان را گرامي بداريم وسود وخطرهايش را بشناسيم وبا انديشه اي روشن وديدگاني باز به کوه برويم و بکوشيم که در اين راه هرچند بيشتر بدانيم وتجربه بيندوزيم ، بي محابا خود را با دشوراريهاي کوه درگير نمي سازيم واز نعمت سلامتي ومواهب کوه بهره مند خواهيم شد 0 از کوهستان بايد تندرستي تن وروان وشادابي و سر زندگي ونيرو بدست آورد نه آنکه سلامتي وزندگي را در راهش بيهوده از دست داد0 بي ترديد آشنايي به قوانين ومقررات کوهنوردي و رعايت آنها تلاشهاي تفريحي و ورزشي ما را در کوهستان سالمتر ، مطمئن تر وپرنشاط تر خواهد ساخت