" فرود " يكي از مباحث بسيار مهم و كاربردي در شاخه هاي مختلف كوهنوردي است كه در هريك از اين شاخه ها داراي اصول و نكات خاص خود مي باشد.
در ادامه به بررسي نكاتي مهم در رابطه با تفاوتهاي ميان فرود در " آبشار " و فرود در ديواره ها خواهيم پرداخت؛ فرود آبشار يكي از بخش هاي بسيار مهم در شاخه ي دره نوردي است.
اين نكات در سه دسته ي اصلي شامل نكات( پیش از فرود ، هنگام فرود و پس از فرود ) مورد بررسي قرار گرفته است.
خواهشمنديم نكات گفته شده را با دقت و حوصله قبل از اجراي يك برنامه ي فرود در آبشار مطالعه كرده و عملاً تمرين كنيد.
در پايان اميدواريم با اجراي اين نكات در برنامه هاي خود فرودي ايمن و لذت بخش را در آبشار تجربه كنيد.
نكاتي كه بايد قبل از اجراي فرود به آنها توجه كرد
1ـ عوامل روحي و رواني يكي از عوامل بسيار مهم در اجراي برنامه هاي فني مي باشد. عامل رواني ترس به دليل فشار ، صدا و سردی آب در مورد افراد شركت كننده در برنامه بايد قبل از اجراي برنامه بررسي شود.
همواره با رعايت اصول و نكات ايمني مربوط به برنامه هاي فني و همچنين با اطاعت از فرامين سرپرست برنامه محيطي آرام و عاري از استرس و نگراني را براي خود و همنوردانتان فراهم كنيد.
2ـ ضد آب كردن وسايل يكي از نكات بسيار مهم در مورد فرود آبشار است. دقت داشته باشيد كه بايد وسايل خواب و پوشاك اضافي قبل از اجراي برنامه به دقت ضد آب گردد. براي اين منظور حتماً از حداقل دو لایه كيسه ی نايلوني كه هواي آن كاملاً مكيده شده و با چسب نوای پهن فشرده و بسته بندی گردیده استفاده كنيد.
3ـ كوله پشتي و فشار آب ـ خطر واژگون شدن
بايد توجه داشت كه برنامه ي فرود از آبشار هاي متعدد يك برنامه ي فرود با كوله پشتي است؛ به همين دليل به همراه داشتن كوله پشتي به هنگام فرود مركز ثقل فرود رونده را تغيير خواهد داد.
فشار آب به عنوان نيرویي مستقل از نیروی جاذبه به فرود رونده اثر خواهد كرد؛ بنابراين كوله پشتي و فشار آب در برخي شرايط مي تواند منجر به واژگون شدن فرود رونده شود. داشتن كوله اي سبك و بدون زوائدی كه امكان درگير شدن بيشتر جريان آب با فرود رونده را فراهم كند مي تواند از اين خطر بكاهد.
در نهايت به همراه داشتن كوله اي كه بهتر بتوان با آن در آب و در ابتداي مسير فرود حركت و يا احتمالاً شنا كرد توصيه مي گردد.
4ـ بايد در انتخاب افراد شركت كننده در فرود آبشار بسيار دقت كرد چراكه امكان انتقال مجروح و فرود غير فعال (فرودي كه عمل ترمز طناب توسط فردي غير از فرود رونده انجام شود) در فرود آبشار در بسياري از موارد غير ممكن یا بسیار سخت و طاقت فرسا می باشد.
5ـ توجه داشته باشيد كه همواره كارگاه فرود بايد متكي به حداقل دو نقطه ی اتكا باشد. اين مسئله در فرود آبشار به دليل مسئله ي خوردگي و به علت وجود آب و رطوبت از اهميت بيشتري برخوردار است.
(همواره كارگاه را با دقت وحوصله بنا كنيد)
6-پیش بینی به همراه داشتن کمکهای اولیه ، خوراک مناسب و پوشاک اضافه
7-پیش بینی یک فرود امدادی در کنار مسیر فرود برای رفع مشکل فرد فرود رونده نخست وحداقل لوازم صعود از طناب مثل یومار و .....
8 -در صورت امکان تلاش گردد یک گروه پشتیبانی و امدادی در نزدیکی منطقه فرود آبشار حضور فعال داشته باشد.
9- آگاهی از تعداد آبشارها و بلندی آنها به ویژه شرایط فرود آن ، این که آیا در پایین آن دارای ابگیر یا دریاچه است.
10- مشخص گردیدن محل های مناسب استراحت.
نكاتي كه بايد هنگام اجرای فرود به آنها توجه كرد
1- فرود با زوايه
در هنگام فرود در ديواره هاي معمولي طناب در راستاي عمودي (راستايي كه وزن طناب ايجاد كرده) قرار دارد، در صورتي كه در فرود آبشار گاهي فرود رونده مجبور به فرود زاويه دار (فرود به شكل مايل) است.
2ـ در فرود آبشار و نيز گاهي در فرود ديواره هاي معمولي كارگاه در فاصله ي قابل توجهي در زير نقطه ي شروع فرود قرار دارد؛ در ديواه هاي معمولي اين امر مي تواند آغاز حركت فرود را دشوار كند، اما در فرود آبشار به دليل وجود فشار آب اين امر فرود را به مراتب مشكل تر خواهد كرد. بنابراين در صورت خطر درگيري با آب و يا سقوط باید فرود رونده را تا زمان رسيدن به كارگاه فرود و اتصال طناب به ابزار فرود حمايت كرد.
3ـ در فرود آبشار طناب قطعاً خيس خواهد شد، اين امر حركت طناب را در ابزار فرود مشكل خواهد كرد چرا كه طناب خيس اصطكاكي بيش از طناب خشك با ابزار فرود خواهد داشت. يك برنامه ي فرود از آبشارهاي متعدد مي تواند به باز نشستگي ابزار فرود شما منجر شود.
4ـ توجه كنيد كه در برنامه هاي فرود از آبشار هاي متعدد امكان برگشت مسير وجود ندارد چراكه نمي توان از آبشار صعود كرد بنابراين تنها راه خروج از منطقه فرود مي باشد در نتيجه خطر از دست دادن طناب و عدم امكان بازگشت وجود دارد پس به نكات زير با دقت توجه كنيد.
ـ به همراه داشتن يك حلقه طناب اضافي و برای هر 5 نفر یک ست ابزار فرود اضافه.
ـ پیش بینی و داشتن طناب با طول كافي. و ابزار و لوازم سبک امداد و حمل مصدوم.
ـ توجه به عدم وجود گره در طول طناب در هنگام كشيدن طناب براي جداسازي آن از كارگاه.
-همراه داشتن لوازم اولیه ایجاد کارگاه ( مثل حلقه فرود و تکه نوار و طناب ) قابل جا گزاری.
- پیش بینی لوازم اولیه شب مانی با توجه به شرایط ، طول کل مدت فرود و مدت روشنایی روز.
5ـ بهترين شناگرها نمي توانند مطئمن باشند كه بتوانند با كوله پشتي و لباس در آب حركت يا شنا كنند. بنابراين به همراه داشتن جليقه نجات براي تمامي نفرات شركت كننده در برنامه توصيه مي شود.
6ـ در فرود آبشار امكان برقراري ارتباط کلامی یا رادیویی در بسیاری از موارد وجود ندارد، حتی برقراری ارتباط از طریق حركت دادن يا موج انداختن در طناب نيز گاهي دشوار خواهد بود. بنابراين بهتر است يكي از افراد گروه از پايين حركت فرود رونده را مشاهده كرده و با علامت دست به نفرات بالا اعلام وضعيت كند.
7ـ در فرود آبشار هنگام رسيدن به حوضچه ها بايد طناب را از ابزار فرود آزاد كرد تا بتوان از زير محل ريزش آبشار فاصله گرفت (گاهي براي اجراي اين امر نياز به شنا كردن است).
توجه داشته باشيد كه گاهي آزاد كردن ابزار فرود در زير آب دشوار خواهد بود از طرفي عدم توانايي در آزاد كردن ابزار فرود مي تواند منجر به مرگ گردد چراكه بالا آمدن از زیر سطح آب در زير محل ريزش آبشار گاهي غير ممكن است، همچنين اضافه كردن طول طناب به منظور فاصله گرفتن از زير محل ريزش آب به دليل نبود فشار بر روي طناب و خيس بودن آن و در آب بودن آن نيز امكان پذير نمي باشد.
7ـ فرود از كلاهك در اغلب موارد امري دشوار است، در اين هنگام فرود رونده نيازمند اصطکاك با سنگ براي افقي نگه داشتن خود است حال آنكه در فرود آبشار به دليل وجود صخره هاي مرطوب و سيقل خورده ايجاد اين اصطكاك كاري دشوار است؛ بنابراين در هنگام فرود از كلاهك در آبشار با دقت و حوصله عمل كنيد.
8ـ از دست دادن ابزار فرود همه را عصباني و فرود رونده را نگران خواهد كرد، بنابراين بايد ابزار فرود را با طنابچه حمايت كرد. حمايت ابزار فرود هشت بايد توسط مربي آموزش داده شود. در ادامه حمايت از این ابزار به طور خلاصه آموزش داده شده است.
الف) كارابين را به گونه اي كه قفل آن در ديد شما باشد به صندلي فرود متصل كنید.
ب )ابزار هشت را از طرف حلقه ي بزرگتر به كارابين مذكور متصل كنيد.
پ )ابزار هشت را در مسير طناب اصلي مطابق راستای فرود قرار دهيد. توجه داشته باشيد كه ابزار هشت همچنان در حمايت كارابين قرار دارد.
ت ) حلقه ي بزرگ ابزارهشترا از كارابين خارج كرده (ابزارهشت در حمايت طناب است) و از طرف حلقه ي كوچك آن به كارابين متصل كنيد.
ث ) پيچ كارابين را بسته و آماده ي فرود شويد.
9ـ در فرود آبشار به دليل خيس بودن طناب امكان استفاده از بعضي از انواع ابزار ترمز غير فعال (ابزار ترمز غير فعال ابزاري است كه طناب فرود رونده رادرصورت غير فعال بودن كامل فرودرونده قفل می كند) مانند حلقه ي پروسيك وجود ندارد؛ بنابراين چنانچه فردي در پايين آبشار قرار داشته باشد مي تواند انتهاي طناب فرود رونده را در دست داشته و با كشيدن طناب در مواقع اضطراري از سقوط فرود رونده جلوگيري كند. توجه داشته باشيد اين امر با هر ابزار فرودي امكان پذير نيست.
توصيه مي شود براي فرود آبشار از ابزار آلاتي مانند8 , Huit Antibrulure , Pirana , Reverso , Reverso3 ، استفاده شود.
توجه: از Grigri براي فرود آبشار استفاده نكنید .
توجه: مي توان ازShunt و Tibloc در پايين ابزار فرود به جاي گره پروسيك به عنوان ابزار ترمز غير فعال استفاده كرد.
10ـ فرود آبشار در شب بسيار دشوار است بنابراين معمولاً برنامه كندتر از آنچه پيش بيني شده است پيش خواهد رفت؛ بنابراین براي اجراي چنين برنامه هايي زمان بندي و احتياط را همواره به ياد داشته باشيد.
11ـ بارش باران در منطقه هر چند كم و جزئي مي تواند سطح آب يك دره را به سرعت بالا بياورد.
همواره از خطر سيل آگاه باشيد .
12ـ بالا آمدن سطح آب مي تواند موجب به زير آب رفتن كارگاه شود. بايد افرادي همراه گروه باشند كه محل تقريبي براي بنا كردن يك كارگاه مناسب را بدانند. (همواره كارگاه را در مكاني با ضريب ايمني بالا و با دقت و حوصله بنا كنيد. همواره از ايمني بودن كارگاه اطمينان حاصل كنيد.)
13ـ نيروي جريان آب و فشار آب معمولاً كمتر از مقدار واقعي آن تخمين زده مي شود. چنانچه فرود روندگان با آب درگير شوند و يا امكان سقوط آنان وجود داشته باشد بايد آنان را تا لحظه ی رسيدن به كارگاه فرود و اتصال طناب به ابزار فرود حمايت کرد.
14ـ در فرود آبشار و محيط هاي آبي به دليل جريان آب درجه حرارت بدن افت مي كند كه اين امر بر عملكرد فرود رونده تأثير گذار خواهد بود؛ خطر اين مسئله معمولاً كمتر از مقدار واقعي آن تصور مي شود. (احتياط كنيد!)
15ـ مقاومت طناب به هنگام خيس شدن در گره ها و بخصوص در لبه ها به شدت كاهش مي يابد. از طناب هاي مطئمن استفاده كنيد.
16ـ به گیر افتادن طناب بر لبه هاي تيز در زير آب (که ديده نمي شود) و مسير آن توجه كنيد.
17ـ امكان دارد طناب لاخ شده و هنگام فرود آزاد گردد و ايجاد حادثه كند. اين امر ممكن است پس از چندين فرود رخ دهد. در غار و در فرود آبشار به دليل عدم امكان ديدن كل مسير فرود و مسیر حركت طناب اين خطر تشديد مي گردد.
18ـ در فرود آبشار امكان مشاهده دقيق محل فرود به دليل وجود آب وجود ندارد. افراد بايد طرح معيني را براي خروج از منطقه ريزش آب قبل از اجراي فرود در ذهن داشته باشند
19ـ عمق و شدت جريان آب به راحتي قابل تشخيص نيست. تعيين دقيق مسير حركت از طرف سرپرست گروه و همچنين اطاعت دقيق نفرات از فرامين سرپرست در طول برنامه لازم و ضروري است.
نکاتی که باید پس از فرود به آن توجه کرد
1-جمع آوری لوازم و ابزارهای فرود با چک لیست و پس از خشک کردن موقت آنها
2-همراه شدن تمامی اعضای گروه در ادامه مسیر پس از چک کردن تندرستی آنها
3-پیش بینی استراحت مناسب و میل کردن خوراک ، چک کردن و خشک کردن ابزارها قبل از بازگشت
4 –نگارش یک گزارش مناسب و فنی با کشیدن کروکی این برنامه
نکته پایانی
دقت، احتياط، حوصله، تمركز حواس، رعايت نكات ايمني، پرهيز از شوخي و سهل انگاري و پيروي از فرامين مربيان و سرپرستان از مهمترين مواردي است كه مي تواند برنامه ای ایمن و لذت بخش را براي ما به ارمغان آورد.
نگارنده: پوریا بهپور ، نادر کرمی ،محمودرضا همتایی
موفق و مواظب باشيد
باشگاه كوهنوردي و اسكي شيراز جوان