اسطوخودوس(Lavandula) 

نام لاتین این گیاه لاواند و به معنای شستشو است.
اسطوخودوس (Lavandula) در بیشتر نقاط دنیا به حالت خودرو می‌روید مخصوصا در جنوب فرانسه ، مناطق مدیترانه و در تورنتو به مقدر زیاد وجود دارد و بسته به شرایط محیط و خاک به انواع مختلف ظاهر می‌شود. اسطوخودوس گیاهی است چند ساله به ارتفاع حدود نیم متر با برگهای متقابل ، باریک ، دراز سبز رنگ و پوشیده از کرکهای سفید پنبه‌ای.
بوعلی سینا این گیاه را جاروی دماغ نامیده است . اسطوخودوس در درمان بیماریهای عصبی ، استرسها ، خستگی های روحی و سردردها مفید است . در درمان تیک عصبی بکار می رود . از جمله خواص دیگر آن ضد عفونی کننده خوبی می باشد . بعنوان بخور و درمان زکام و سرماخوردگی و بیماریهای ریوی ، درمان سینوزیت بهمراه گیاه مرزنجوش یا بومادران بعنوان بخور استفاده می شود . یک مشت از هر کدام با ۲ لیوان آب جوش بخور داده شود . برای رفع بی خوابی در قدیم یک مشت از برگ این گیاه را زیر بالش می گذاشتند.

قسمت مورد استفاده این گیاه ، گلها و سرشاخه‌های گلدار آن است وبهترین زمان برداشت هنگامی است که گل ها روی گیاه ظاهر می شوند. ( اوایل خرداد تا اواسط مرداد .( گلهای این گیاه جاذب زنبور عسل بوده و عسل مرغوبی از آن تولید می شود . دارای برگهای متقابل و باریک و نوک نیز می باشد .گلهای آن به رنگ بنفش و به صورت سنبله می‌باشد.. اسطوخودوس بوی بسیار مطبوعی دارد. طعم آن تلخ است و به علت بوی مطبوع آن در عطر سازی مصرف می‌شود. اسانس اسطوخودوس که از تقطیر گل و سرشاخه‌های گلدار این گیاه بدست می‌آید مایعی است زرد رنگ یا زرد مایل به سبز که دارای بوی مطبوعی است.

ترکیبات شیمیایی

اسانس اسطوخودوس دارای حدود 40 درصد استات لینالیل است همچنین در آن ترکیباتی نظیر اسید بوتیریک ، اسید پروپیونیک و اسید والریک ، لینالول آزاد و ژرامبول وجود دارد.

خواص دارویی

برای رفع خستگی و آرامش چند قطره روغن اسطوخودوس را در وان آب گرم ریخته و برای مدت یک ربع ساعت در آن دراز بکشید.

گرفتگیها را باز می‌کند.

مقوی معده است.

ادرار آور می‌باشد.

معرق است و تب را پایین می‌آورد.

صفرا‌بر بوده و کبد را بکار می‌اندازد و بیماریهای کبدی را برطرف می‌کند.

ضد تشنج است.

برای تقویت عمومی بدن خوب است.

کرمهای معده و روده را از بین می‌برد.

بیماریهای سینه و سرفه را برطرف می‌کند.

در معالجه زکام موثر است.

از آن می‌توان به عنوان مسهل و تمیز کننده استفاده کرد.

برای رفع بیماریهای مجاری ادرار مفید است.

برای برطرف کردن رعشه و سرگیجه حدود 5 گرم از پودر آن را با عسل مخلوط کرده و هر شب بخورید.

برای رفع فراموشی و تقویت حافظه از دم کرده اسطوخودوس استفاده کنید.

برای رفع بی‌خوابی یک قطره از روغن اسطوخودوس را روی یک تکه پنبه بچکانید و آن را داخل بالش خود قرار دهید خواب مطبوعی برای شما می‌آورد.

برای برطرف کردن غم و اندوه هر روز دم کرده اسطوخودوس بنوشید.

اگر دست و پای شما خواب می‌‌رود از این گیاه استفاده کنید.

برای پیشگیری از آب آوردن بدن دم کرده اسطوخودوس بنوشید.

زردی را برطرف می‌کند.

برای رفع حالت تهوع و سرگیجه مفید است.

سردرد و سردردهای یکطرفه را درمان می‌کند.

برای معالجه ضعف اعصاب مفید است.

طپش قلب را از بین می‌برد.

آسم را برطرف می‌کند.

برای برطرف کرده سوء هاضمه یک قطره اسانس اسطوخودوس را در یک لیوان آب نیم گرم ریخته و یا یک فنجان از دم کرده آن را بنوشید.

اسطوخودوس درمان کنده رماتیسم ، آرتروز و نقرس است. برای این منظور کمپرس آنرا بر روی عضو مورد نظر بگذارید و یا اینکه 2 قطره روغن آنرا با یک قاشق روغن بادام و یا روغن زیتون مخلوط کرده و عضو دردناک را با آن ماساژ دهید.

زخمهای کهنه را با مالیدن اسانس اسطوخودوس که در الکل حل کرده‌اید برطرف کنید.

برای درمان بیماریهای ریوی 2 تا 3 قطره روغن اسطوخودوس را با یک قاشق غذا خوری روغن بادام و یا روغن زیتون مخلوط کرده و سینه و پشت بیمار را ماساژ دهید.

مالیدن پماد اسطوخودوس زخمها را ضد عفونی کرده و التیام می‌بخشد.

برای برطرف کردن بوهای نامتناسب در منزل چند قطره روغن اسطوخودوس را در آب ریخته و بگذارید به آرامی بجوشد عطر مطبوعی را در هوا پخش می‌کند.

برای رفع بی‌خوابی یک قاشق چایخوری پودر اسطوخودوس را با یک قاشق چایخوری پودر سنبل‌الطیب مخلوط کرده و در یک لیوان آبجوش ریخته و به مدت 10 دقیقه دم کنید. این دم کرده را یک ساعت قبل از رفتن به رختخواب میل کنید تا بی‌خوابی شما برطرف شود.

طرز استفاده

دم کرده اسطوخودوس: حدود 5 گرم سرشاخه گلدار و یا گل این گیاه را در یک لیتر آبجوش ریخته و به مدت 10 دقیقه دم کنید. مقدار مصرف این دم کرده 4 - 3 فنجان در روز است.

کمپرس اسطوخودوس: 30 گرم گل و یا سرشاخه گلدار این گیاه را با یک لیتر آبجوش مخلوط کرده و به مدت 10 دقیقه دم کنید.

اسانس و روغن اسطوخودوس را می‌توانید از فروشگاههای گیاهان دارویی و یا برخی از داروخانه‌ها تهیه کنید برای مصرف یک قطره از آنرا با یک قاشق روغن بادام و یا روغن زیتون مخلوط کرده و برای ماساژ استفاده کنید. و یا یک قطره آن را روی یک حبه قند و یا یک قاشق عسل مخلوط کرده بخورید.

مضرات

اسطوخودوس گیاهی است بی‌ضرر که همه می‌توانند از آن استفاده کنند. فقط برای اشخاص صفراوی مزاج خوب نیست و باعث آشفتگی می‌شود. اینگونه اشخاص باید آن را با سکنجبین یا کتیرا بخورند.