بيابان را جايي بي آب و علف و فاقد حيات ميشناسند؛ اما ترکيب انواع مختلف ماسه، برآمدگي، باد و آبوهوا، مناظر بينظيري را خلق کرده که بخصوص وقتي از بالا به آنها بنگريد، زيبايي دوچندان پيدا ميکنند. بيابانها معمولا با فقدان حيات شناخته ميشوند، اما، بيابانها بسيار زيبا هم هستند، خصوصا وقتي از بالا به آنها نگاه کنيد. انواع متفاوت ماسه، برآمدگي، باد و آب و هوا با هم ترکيب شدهاند و مناظر بينظيري را خلق نمودهاند. تپههاي شني متغير، شکلهاي متفاوت بي پاياني را به وجود ميآورند. در اين گزارش که از وايرد گرفته شده، تصاويري زيبا، بينظير و نادر از بيابانهاي کره خاکي را ميبينيد. درياي ماسه الجزاير ارگ ايشوان حدود 15،000 مايل مربع از غرب الجزاير را پوشانده است. اين درياي ماسهاي در مرکز بيابان ساهارا واقع شده و در سه اندازه متفاوت تپه شني دارد.
مگاتپهها که به نام اژدها يا باله پشت نهنگ هم شناخته ميشوند، طي صدها هزار سال شکل گرفتهاند و صدها مايل امتداد دارند. مزوتپهها روي مگاتپهها تشکيل ميشوند و طي يک دهه جابهجا ميشوند. تپههاي کوچکتري هم هستند که بين يا روي تپههاي شني بزرگتر تشکيل ميشوند و وزش باد شکل آنها را ميتراشد. اين تپهها دائما در حال جابه جايي هستند. در تصوير بالا که توسط فضانوردان در سال 2005/ 1384 در ايستگاه فضايي بينالمللي گرفته شده، تپههاي ماسهاي به شکل ستاره دريايي و هلال در آمدهاند. در تصوير پايين که در سال 2006/ 1385 توسط فضانوردان ايستگاه فضايي بينالمللي گرفته شده، شکلهاي هموار مگاتپهها هستند و تپههاي خيلي کوچک به شکل چين و چروکهايي در طول تپههاي بزرگ ديده
تپههاي باشکوه کاليفرنيا
اين بيابان حدود 6 مايل عرض و 45 مايل طول دارد. تپههاي اين بيابان به اين دليل خيلي مشهورند که بخشي از سياره تاتوئين درفيلم جنگ ستارهها بودند. اين تپهها جزئي از منطقه تفريحي ملي به شمار ميآيند. تنها ساختار مصنوعي در اين تپهها کانال آمريکايي است. ميتوانيد اين کانال را ببينيد که تپهها را در نزديکي بخشي که به مزارع کشاورزي مکزيک ميرسد، قطع ميکند و در انتهاي راست تصوير ديده ميشود. اين تصوير توسط فضانوردان در سال 2005/ 1384 از ايستگاه فضايي بينالمللي گرفته شده است. ماسههاي سفيد نيومکزيکو ماسههاي سازنده تپههاي اثر تاريخي ملي ماسههاي سفيد از گچ ساخته شدهاند که از تبخير آب اين منطقه به جاي مانده است. صدها ميليون سال پيش در اين مکان يک درياي کمعمق باستاني وجود داشته که بعدها تبديل به يک درياچه بزرگ شده است. همين درياچه هم هزاران سال پيش به طور کل تبخير شده است. چون گچ به راحتي در آب حل ميشود و با رودخانهها شسته ميشود و ميرود، چنين تپههايي بسيار نادر هستند. اما رودخانههايي که به اين مکان ميرسند، به جاي ادامه جريان و شستن گچها، در همين منطقه خشک ميشوند، به همين دليل است که اين تپهها در اين صحرا باقي ماندهاند.
ماسههاي سفيد نيومکزيکو اين سرزمين تپهاي 275 مايل مربع مساحت دارد و در جنوب نيومکزيکو واقع شده است. در حدود نيمي از اين بيابان به عنوان اثر تاريخي ملي ماسههاي سفيد تحت محافظت است. تصويري که ميبينيد از ماهواره مشاهده زمين 1 ناسا توسط تصويرگر پيشرفته زمين در 27 ژوئن/ 7 تيرماه گرفته شده است. ربعالخالي- عربستان صعودي اين بيابان، بزرگترين درياي ماسه دنياست که 225،000 مايل مربع مساحت دارد. اين تصوير از عربستان صعودي گرفته شده اما تا قسمتهايي از يمن، عمان و امارات متحده عربي کشيده ميشود.
ربع الخالي عربستان صعودي2 مناطق سفيد و خاکستري بين تپههاي ماسهاي صورتي، صفحات خشک نمکي هستند. نام اين بيابان در عربي ربعالخالي است. دماي آن به 130 درجه فارنهايت هم ميرسد که باعث ميشود اين منطقه غيرقابل زندگي باشد، به جز چند گونه گياه، عنکبوت و جونده، هيچ موجودي در آن زندگي نميکند. در زير اين بيابان يکي از
پربازدهترين منابع نفتي دنيا قرار گرفته است.
ربع الخالي عربستان صعودي1 تصوير اول در سال 2001/ 1380 توسط لندست7 ناسا گرفته شده و تصوير فوق هم نماي نزديکتري از همين تصوير است. سرزمين تپههاي ماسهاي تيفرنان الجزاير اين بخش از بيابان ساهارا در شرق الجزاير واقع شده و به جلگه قهوهاي خاکستري تيره تينهرت متصل ميشود. وزش بادها باعث شده که بر فراز تپههاي بزرگ و قديمي، تپههاي ستارهاي درست شود. مواد معدني که از تبخير به جا مانده، مانند نمک، در فرورفتگيهاي بين تپهها جمع شدهاند. امروزه هواي اين منطقه گرم و خشک است، اما درههاي حاصل از رودخانههايي که اطراف جلگه به چشم ميخورند، حاکي از زمانهاي مرطوبتري در اين منطقه در گذشته هستند.
سرزمين تپههاي ماسهاي تيفرنان الجزاير اين تصوير توسط فضانوردان ايستگاه فضايي بينالملل در اوت 2008/ مرداد 1387 از اين صحرا گرفته شده است. برکههاي اونيانگا در چاد اين برکههاي انگشتي شکل، بقاياي يک برکه بزرگتر هستند که در حدود 5،500 سال پيش شروع به کوچک شدن کرده است.
برکههاي اونيانگا در چاد بر اثر وزش باد، ماسههاي کنارهها بالا آمده و آب باقيمانده را به برکههاي مجزا ميفرستد. از ده برکه، آب نه برکه تازه است که از يک سفره آب زيرزميني تغذيه ميشوند. گردههايي که در رسوبات درياچه يافت شده، نشان ميدهد که آب و هواي اين منطقه زماني معتدل و مرطوب بوده است. تصوير زير در ماه نوامبر/ آبان توسط فضانوردان از ايستگاه فضايي ناسا گرفته شده است. بلندترين و قديميترين تپههاي ماسهاي کره زمين تپههاي ماسهاي صحراي ناميب تا 330 متر ارتفاع دارد که به دست بادهايي که در طول خط ساحلي ناميبيا در کنار اقيانوس اطلس ميوزند، تراشيده شدهاند.
بلندترين و قديميترين تپههاي ماسهاي کره زمين1 پارک ملي ناميب ناکلوف که در تصوير زير ميبينيد، بزرگترين پارک بازي آفريقا و خانه کفتارها، شغالها، مارمولکهاي خانگي و برخي موجودات عجيب ديگر است. به احتمال زياد اين صحرا قديميترين بيابان زمين است چرا که از 55 ميليون سال پيش آب و هواي خشک دارد. امروزه اين منطقه به طور متوسط
سالانه 2.5 اينچ بارندگي دارد.
بلندترين و قديميترين تپههاي ماسهاي کره زمين2 تصوير اول در سال 2000/ 1379 با ماهواره لندست7 ناسا گرفته شده و تصوير فوق از ترکيب عکسي از سال 2002/ 1381 با اطلاعات مکاننگاري به دست آمده از ماهواره تراي ناسا به دست آمده است. تپههاي ماسهاي بزرگ کلرادو اين مجموعه تپههاي ماسهاي در مقابل کوههاي سانگر روکريستو واقع در جنوب کلرادو قرار گرفتهاند و از آنها يک اثر تاريخي ملي در 1932 و يک پارک ملي در 2004 ساخته شد که امروزه حدود 300،000 بازديدکننده در سال دارد.
تپههاي ماسهاي بزرگ کلرادو1 با اين که مساحت آن تنها 30 مايل مربع است، اما ارتفاع تپههاي ماسهاي آن به 750 فيت ميرسد که بلندترين تپههاي ماسهاي ايالات متحده آمريکا هستند. ماسههاي کمرنگي که اين تپهها را ساختهاند حاصل از رسوباتي هستند که از کوههاي مجاور ميآيند و در برکهاي تهنشين ميشوند که دائما خشک ميشود. با در معرض باد قرار گرفتن
بستر اين برکه، اين رسوبات به اين صحرا ميرسند.
تپههاي ماسهاي بزرگ کلرادو2 تصوير اول از پارک ملي تپههاي ماسهاي بزرگ، با حسگر ايکونوس ماهواره ژئوآي در سال 2005/ 1384 گرفته شده است. تصوير فوق از همين صحرا توسط فضانوردان ايستگاه فضايي بينالمللي در سال 2007/ 1386 گرفته شده است. سوکتوريا: مژهداري که مژگانش را از دست داده است بستر صاف و بدون ماسه که با تپههاي ماسهاي بزرگ رشته رشته شده و با لايهاي از تپههاي ماسهاي کوچک و حلزوني پوشانده شده است، به مرکز صحراي بزرگ آفريقا ظاهري مانند يک لانه زنبور داده است.
سوکتوريا: مژهداري که مژگانش را از دست داده است1 درياي ماسه مارزوک واقع در ليبي داراي رديفهاي بزرگتري از همين تپههاي بزرگ است که به نام اژدها شناخته ميشوند. تپههاي کوچکتر که در تصوير نماي نزديک بعدي ديده ميشوند، هم ستارهاي شکل و هم نسبتا خطي و طولي هستند که به صورت منحني و متقاطع قرار گرفتهاند. وجهي از تپههاي ماسهاي کوچک که در خلاف جهت باد واقع شده، به نسبت وجهي که در مسير باد است يا پشت به باد قرار گرفته، صافتر است و شيب بيشتري دارد. اين تصوير نيز توسط فضانوردان ايستگاه فضايي بينالمللي در دسامبر 2008/ آذرماه 1387 گرفته شده است. درياچه فصلي استراليا بارانهاي سنگين اوائل امسال، بستر برکه بزرگ و خشکي که در بخشي از صحراي سيمپسوون استراليا واقع شده است را دوباره پر کرد.
درياچه دوراني استراليا1 در تصوير بالا که ماه مه/ ارديبهشت توسط ماهواره لندست 5 گرفته شده است، ميتوان جريان آب به سمت بستر درياچه را ديد. آب با خودش گياهان و پرندگان بسياري را به اين منطقه آورده است. تصوير پايين که در فوريه/ بهمن گذشته گرفته شده است، نشان ميدهد که اين منطقه به طور معمول چه قدر خشک است.
درياچه دوراني استراليا2 ظهور چينه در سطح ساهارا در صحراي خشک و لميزرع ليبي، رودهاي ماسهاي اطراف صخرههاي سختي که در اين صحرا سر از زمين بيرون آوردهاند را ميسايند. اين تصوير توسط ماهواره تراي ناسا در سال 2002/ 1381 از اين منطقه گرفته شده است.
اثر سوختگي استراليا اين قسمت از بيابان سيمپسون واقع در قلمرو شمالي استراليا، با بوتههاي کوتاه صحرايي پوشيده شده بود،که آن را سبز ميکرد و جلوي بادهايي که تپههاي ماسهاي را جابهجا ميکردند ميگرفت. اما آتشسوزي که حدودا يک سال قبل از گرفته شدن اين عکس در سال 2002/ 1381 اتفاق افتاد، با سوزاندن گياهان، ماسههاي زيرشان را عريان کرد.
الگوي عجيب و غريب شکل ماسهها احتمالا به دليل تغير مسير 90 درجهاي باد در زمان آتشسوزي است. اين تصوير را فضانوردان ايستگاه فضايي بينالمللي گرفتهاند. وايرد- ترجمه: بهنوش خرمروز منبع : http://www.khabaronline.ir/