استان یزد در مرکز ایران در قلمرو رشته کوه های مرکزی بین عرض های جغرافیایی 29 درجه و 48 دقیقه تا 33 درجه و 30 دقیقه شمالی و طول جغرافیایی 52 درجه و 45 دقیقه تا 56 درجه و 30 دقیقه شرقی از نصف النهار مبدأ قرارگرفته است.

استان یزد از شمال و غرب به استان اصفهان از شمال شرقی به استان خراسان از جنوب غربی به استان فارس واز جنوب شرقی به استان کرمان محدود می شود. در حدود 551/131 کیلومتر مربع مساحت داشته وتقریباً 37/4 درصد از وسعت کل ایران را در برمیگیرد ازنظر پستی وبلندی دارای تنوع است وارتفاع نقاط مختلف آن از سطح دریای آزاد متفاوت واز حدود 666 متر دراطراف کویر (ریگ زرین ) تا 4075 مترکه همان شیرکوه میباشد تغییر میکند.

این استان از نظر آب و هوائی در ناحیه کوهستان شیرکوه معتدل ودر دیگر نواحی گرم وخشک است ازنظر بافت اجتماعی آنچه دراین استان جلب نظر میکند همزیستی مسالمت آمیز مسلمانان و زرتشتیان درکناریکدیگر میباشد.

پوشش گیاهی:

شیرکوه غنی ترین منطقه به لحاظ گونه  گیاهی دراستان یزد است ویک کانون گونه  زایی گیاهی کشور است که از لحاظ تنوع گونه های گیاهی در نوع خود بی نظیر است تنها در یک منطقه 50 هزار هکتاری در شیرکوه 6000 گونه گیاهی شناسایی شده که این میزان 80 درصد گونه های گیاهی استان یزد را تشکیل میدهد.

ناحیه کوهستانی شیرکوه ،کوه برفخاته ،کوه لاخسر،کوه گارو،کوه ها مانه ،کوه خونزا ودیگر ارتفاعات استان یزد مناطقی هستند که بیش از 300 گونه گیاهی را در خود جای داده اند.

عمده گیاهان دارویی استان یزد گل ختمی ،قدومه ،زیره سیاه،کاسنی ،هندوانه ابوجهل ،گل حسرت ،زیره سبز،خاکشیر ،شکر تیغال ،آنغوزه وشاء ،شیرین بیان ،بالنگو ،پنیرک خبازی ،مورد ،مرزنجوش ،بارهنگ ،ریواس مریم گلی ،تاجریزی ،آویشن ،گل ماهور وکاکوتی تشکیل می دهند.

شیرکوه

شیرکوه مجموعه کوههایی است واقع دراستان یزد که مساحتی معادل سه هزار کیلومتر مربع را شامل می شود این کوهها از جنوب غربی شهر یزد شروع و تا جنوب شرقی آن ادامه دارند.

در مغرب یزد پهنای آن 10 کیلومتر و طول آن حدود 75 کیلومتر می باشد این کوهستان که غالباً در زمستان از برف و یخ پوشیده است آب بخشی اعظمی از استان یزد را تأمین می کند گرچه از نظر تقسیم بندی از شیرکوه به عنوان یکی از کوههای منفرد ایران یاد شده لیکن در حقیقت بخشی جدا شده از رشته کوه زاگرس است که دارای قله های بلندی بوده و ارتفاع بلندترین نقطه آن از سطح دریا در حدود 4075 متر است. به نظر می رسد وجه تسمیه این کوه به دلیل شباهت آن به یک شیر خفته بر دستانش از فاصله دوری می باشد.

اسامی تعدادی از قله های شیرکوه به شرح زیر است:

قله شیرکوه با ارتفاع 4075 متردر قسمت جنوب غربی روستای ده بالا وقله آسمان نما که به گاو وگوساله نیز معروف است در جنوب آن قراردارد .قله (برفخانه و طزرجان) با ارتفاع 3990 متر شامل (میل برفخانه) قله غربی برفخانه ،قله اصلی برفخانه وسوزنی های برفخانه که مشرف به بخشش طزرجان بوده ودیواره ها و سوزنی های بسیار زیبایی دارد.

قله سنگی (بنادک)که مشرف به روستای (بنادک) و در شمال غربی بخش (منشاد)قرار دارد . ارتفاع بنادک 2040 متر و به علت داشتن دیواره و مسیر های صخره ای قابل اهمیت است این قله در واقع یک سوزنی یا برج سنگی است که قسمت های بالای آن برای صعود به کار فنی احتیاج دارد .

کوه منشاد با ارتفاع 3875 متر وشامل قله های بنام ((منشاد )) ،((خیبر))،((مهریز)) ،((نیریز)) در قسمت جنوب شرقی بخش منشاد قرارگرفته است برج ((ارنان)) با ارتفاع 2899 متر که جدا از منطقه شیرکوه و در جنوب آن در دل کویر ابرقو در بخش ((نیر)) به شکل یک برج عظیم سنگی بسیار زیبا خودنمایی می کند.

مسیرهای صعود :

برای صعود به شیرکوه مسیرهای گوناگون وجود دارد ازجمله : دره سوسن ،دره شمس، بردستان سانیچ ،لابید شیر ،بیدکبکان ،لابید سرخ ،لاگرد  ولایخچال و آب ریز.

مسیر آب ریز دارای  دو مسیر فرعی بنامهای دره نجیب و لاسرگون می باشد وجه تسمیه آن نیز وجود تنگه ای است با شیب تند ونسبتاً طولانی بنام دره نجیب که مشکل ترین بخش صعود به قله شیرکوه است .

برای رسیدن به شیرکوه باید به شهر تفت در سی کیلومتری یزد واز آنجا به روستای ییلاقی به نام ده بالا که با ارتفاع 2600 متر از سطح دریا 20کیلومتر از شهر تفت فاصله دارد و سپس به روستای شیخ علیشاه رفت.

تیم 4نفره شامل آقایان زره پوشی، عباسی و اسعدیان(خودم)  وسرکارخانم رستگار همسر آقای عباسی باوسیله شخصی از شیراز ساعت 17بعد از ظهر 5شنبه  7/5/95 به سمت یزد حرکت کردیم حوالی ساعت 20:30 به ابرکوه رسیدیم وبه منظور ادای فریضه نماز و صرف شام مختصری که تدارک دیده شد ،لختی توقف کردیم.

پس از صرف شام به سمت تفت به راه افتادیم و حوالی ساعت 10:30 به شهر تفت رسیدیم واز نقل بزرگ تفت بازدید بعمل آورده و به سمت ده بالا راهی شدیم . ده بالا مبدأ صعود و روستایی است با آب و هوای بسیار خوب با کوچه های تنگ و باریک و درختان گردو و آلبالو که از دیوار باغها سر بیرون آورده اند وبرای حرکت موانعی به شمار میروندبه روستای شیخ علیشاه رسیدیم سرانجام بعد از مسجد در محل مناسبی وسیله شخصی را پارک نموده و در جای مناسبی مشغول بر پاکردن چادر شدیم .

صبح ساعت 4:30 جمعه 8/5/95 برپا و پس از صبح آوری چادر وکوله پشتی و وسائل صعود ساعت 5:00  اقدام به صعود کردیم .

پس از ادای فریضه نماز و شکر وسپاس به درگاه ایزد منان براه آفتادیم . مسیرحرکت درامتداد دره ای در دامنه های شرقی شیرکوه بود تقریباً پس از 10دقیقه به آبادی کوچک روستای سفیل آباد رسیدیم که در اثر خشکسالی های مکرر بیشتر درختان آن خشکیده اند به مدد تابلوهای نصب شده در مسیر به سمت چپ ، پیچیدیم ومسیری پاکوب با شیبی نسبتاً تند را ادامه دادیم .

دیواره ای عظیم در مقابل چشمان ما خودنمایی می کرد تقریباً 30 دقیقه مسیر پرپیچ و خم را پیموده و به دیواره وسنگی رسیدیم کمی استراحت وادامه مسیر از زیر دیواره به سمت دره ای که در سمت چپ قرارداشت وارد دره شدیم .

به علت وجود سنگهای بزرگی که در مسیر قرارداشت عبور از کف دره امکان پذیر نبود به همین دلیل خود را از سمت چپ دره بالاکشیده و پس از طی مسیری کوتاه در دره تابستان خانه به چشمه آبی برخوردیم .

کمی استراحت کرده آبی نوشیده وبه سروصورتمان آبی زدیم ومسیر را ادامه می دهیم . کوهستان شیرکوه فاقد پوشش گیاهی از نوع درخت است ودرختان آن منحصر به تعدادی نسترن وحشی است که در دره تابستان خانه وابتدای دره نجیب روییده اند  وعطر و بوی خود را در فضا پراکنده اند ولی بوته های مختلف گیاهی که نام آنها ذکر شد در سرتا سرکوه وجود دارند کمی بالاتر از چشمه ،تابلوئی نصب شده بود که مسیر صعود و جان پناه را نشان میداد.اینجا ابتدای ورودی به دره نجیب است دره ای است نسبتاً عمیق و یا شیب زیاد و دیواره های سنگی سخت ترین قسمت صعود به شیرکوه همین دره نجیب است . درانتهای دره نجیب به سمت چپ می پیچیم که مسیری صاف و پاکوب با شیب ملایم ما را به سمت پناهگاه هدایت می کند.

ساعت 8:30 به پناهگاه رسیدیم . پناهگاه در ارتفاع 3520 متری تقریباً مجهز است چشمه آبی بوسیله لوله تا نزدیکی پناهگاه آورده شده و حوضچه زیبایی برایش ساخته اند .پناهگاه شامل 2 اتاق است که یکی بتونی ودیگری فلزی است .

جان پناه فلزی را دوستان زنده یاد دکتر محمدهادی حزینی که د رمسیر صعود به شیرکوه از دنیا رفته است به یاد بود او ساخته اند وتابلویی به همین منظور بردرب آن نصب کرده اند.

پناهگاه تقریباً گنجایش 30 تا 40 نفر را قراردارد وبرای استراحت کوهنوردان هر دو اتاق را فرش کرده اند که متأسفانه نظافت آن بدرستی رعایت نشده بود . همچنین پناهگاه دارای سرویس بهداشتی است اما در نزدیکی آن برای روشن کردن آتش بوته ای پیدا نمی شود و باید از کمپینگ  استفاده کنید .عده ای دیگر از کوهنوردان از استان های هرمزگان ،بندرعباس ،کرمان ،و یزد نیز در پناهگا ه حضور داشتند که شب را در پناهگاه به صبح رسانده و تعدادی از آنها به قصد فتح قله صبح زود پناهگاه را ترک کرده بودند.

پس از لختی استراحت از طریق مسیر پاکوب و طی 2 ساعت مسیر باشیب ملایم به قله رسیدیم . در طول مسیر اتفاقی بسیارنادر که ذکرش خالی از لطف نیست اینکه همگی موفق به دیدن یک بره آهو از فاصله نزدیک شاید 40 تا 50 متری می شدیم که بسیار جالب و بیاد ماندنی بود.

در طول مسیر با کوهنوردان که قله را فتح کرده بودند ومتأسفانه به صورت تکی و جدا ازهم به سمت پائین در حرکت بودند برمی خوردیم که اطلاعات راجع به منطقه ومسیرهای صعود وشیرکوه کسب شد.

ساعت 10:30 بر بلندی شیرکوه بلندترین نقطه استان یزد با ارتفاع 4075 متر قدم نهاد . تابلوی بزرگی به شکل کتاب یا قرآن باز شده که عبارت :

 ((فاللهُ خیر حافظاً وَ هُوَ اَرحَمُ الرّاحمین )) بردو صفحه آن نگاشته شده است دربالاترین نقطه نصب است به یاد بود دو تن ا زکوهنوردان فقید نیز دو بنای یاد بود در کنار این تابلو ساخته اند .

باد ملایم وخنکی می ورزید اما هوا آفتابی و صاف بود . وقتی به سلامت برفراز قله قدم گذاشتیم ،سجده شکر به جا آوردیم وبه یکدیگر تبریک گفتیم قله طزرجان در سمت جنوب غربی خودنمایی می کرد.

دوستان باخوشحالی به گرفتن عکس و فیلم پرداختند و پس از توقفی کوتاه بازدید از جان پناه نزدیک قله به سمت پائیین و پناهگاه سرازیر شدیم. ساعت 12:30 به پناهگاه رسیدیم و پس از استراحت و صرف ناهارو شکر و سپاس فراوان به درگاه حضرت حق حدود ساعت 14:00 به سمت پائین از طریق دره نجیب شدیم .

مسیر سخت و پرشیب دره نجیب را پشت سرگذاشتیم و پائین دره رسیدیم . باکمی استراحت درکنار چشمه خستگی را از تن به در کردیم . ازاینجا مسیر بازگشت دو راه دارد یکی به سمت چپ ودیگری به سمت راست.

با همان مسیر رفت یعنی سمت چپ را انتخاب کردیم .مسیر سمت راست خیلی طولانی است وبرای صعود پیشنهاد نمی شود مگر صعود های زمستانی . تاساعت 17:00 همگی به لطف وعنایت خداوند متعال ،صحیح و سالم و سرحال به پائین رسیدیم .پس از لختی استراحت وآماده برای بازگشت به سمت ده بالا حرکت کردیم .

سپس از سمت تفت ،ابرکوه ،سعادت شهر ،شیراز ،جنت سرا رسیدیم

سرپرست :آقای عزیر اله  زره پوش

مسئول فنی : رسول عباسی

گزارشگر :محمد اسعدیان

خانم رستگار