چاه مرگ یکی از قدیمی ترین چاه غارهای اکتشاف شده استان فارس می باشد که توسط استاد گرانقدر احمد معرفت در ماه  1339 کشف و اکتشاف گردید وی در کتاب گرانسنگ خود به نام کوهها و غارهای ایران در صفحه 388 کتاب اینگونه می نویسد :

 این غار در 54 کیلومتری غرب شیراز در نزدیکی دهکده ای بنام (شول) واقع در دشمن زیاری قرار دارد ، از کنار جاده شیراز به اردکان بایستی در حدود یک ساعت سربالائی به طرف جنوب رفت تا به این غار رسید ، برای ورود به این چاه غار حتما باید از وسایل فنی استفاده کرد و بدون طناب امکان ورود به این چاه میسر نیست ، ابتدا در حدود 25 متر باید با طناب فرود رفت و سپس راه اصلی در طرف راست دیده می شود که پس از مدت 20 دقیقه راه پیمایی به انتهای غار می رسیم ، درون این چاه تعدادی زیاد کبوتر دیده می شود که در گوشه و کنار سنگها تخم گذاری کرده اند ، این چاه  در دی ماه 1339 بوسیله کوهنوردان هیات کوهنوردی فارس به سرپرستی ( نگارنده) کشف گردید ، در انتهای چاه جمجمه ای از انسان پیدا شد که بشیراز آورده در موزه کوهنوردی گذاشته شد .

این چاه غار را برای آخرین بار حدود 20 سال پیش مورد بازدید قرار داده بودیم ولی تا کنون نسبت به ثبت و نگارش و ارائه گزارش کاری انجام نگردیده بود تا اینکه طبق برنامه های گاهنامه ورزشی باشگاه شیراز جوان در نظر گرفته شد از این چاه غار بازدید داشته و گزارش آن را تقدیم علاقه مندان کنیم .

در سال 1373 (34 سال پس از اکتشاف ) که پیگیر پیدا کردن این چاه غار بودیم طبق نشانی های موجود در کتاب کوهها و غارهای ایران اقدام برنامه خود را از منطقه شول شروع کردیم ور در این برنامه یک روزه موفق به اکتشاف آن نشدیم ، پس از این برنامه سعی در تماس با جناب معرفت داشتیم که بدلیل عدم حضور ایشان در شیراز این کار امکان پذیر نشد و برنامه دوم اکتشافی را از مسیری دیگر بدون نتیجه ای به پایان بردیم ، پس از گذشت زمان زیادی از این دو برنامه با عبور از این مناطق به نشانه های جدیدی دست پیدا کردیم که پس از گذشت یک هفته به صورت انفرادی مسیر را پیمایش و موفق به کشف دهانه این چاه غار و علامت گزاری دهانه شدیم  و پس از بازگشت با هماهنگی انجام شده هفته بعد به اتفاق دیگر دوستان به دهانه این چاه غار آمده و برنامه پیمایش آن را انجام دادیم .

از آن پی این چاه غار بدون بازدید بوده و بررسی آن بصورت کامل برگزار نگردید تا هم اکنون که با همراهی تیم تخصصی 5 نفره با 2 خودرو سواری از شیراز وارد جاده سپیدان شدیم  پس از عبور از روستای کلستان و دوربرگردان بعد از آن روستا  وارد روستای آبپرده شدیم که به منطقه آبپرده، کودیان و چهل چشمه دسترسی دارد البته برای رسیدن به این مکان از جاده های قلات به کودیان و یا هفت برم به کودیان نیز امکان دسترسی می باشد.

مسافت طی شده از پلیس را سپیدان تا ابتدای جاده آبپرده 23 کیلومتر و با عبور در جاده خاکی و قبل ازرسیده به چهل چشمه درنخستین خاکی(پس از طی کردن700/5 کیلومتر از جاده خاکی ) 

عکس ازجاده خاکی تا دهانه غار

سمت راست (غرب مایل به شمال)را باید ادامه یافته که  تا نزدیکرین منطقه به غار می باشد طول مسیر خاکی 8 کیلو متر است.    کوهی که غار در آن قرار دارد کوه شول می باشد که همچون رشته کوه زاگروس شمال غربی به جنوب شرقی می باشد و تا نزدیکی های روستای سنگر ادامه دارداین کوه بوسیله جاده سپیدان به گردنه ای که به نام شول است به کوه خلار که سمت شمال این کوه قرار دارد متصل است و از همین گردنه است که جاده شیراز به سپیدان عبور پیدا می کند،

  اکتشاف دهانه غار را که پس از 20 سال از یاد رفته بود دوباره شروع کردیم منطقه با دگرگونی های فراوانی روبرو شده است زمین های بایر به باغ های و زمین کشاورزی تبدیل گشته و عوارض های طبیعی منطقه تغیر یافته است و بدلیل سردی هوا و خارج شدن از فصل کار و کشاورزی هیچکس از باغداران و کشاورزان در منطقه حضور نداشتند این چاه غار در بین عزیزان محلی به نام تش برق زده معروف است چرا که سالیان گذشته اعتقاد بر این بوده دهانه این چاه بر اثر برخورد رعد و برق به این نقطه ایجاد گردیده البته باید در نظر گرفت که این چاه یکی از دهانه های گسل موجود در منطقه بوده و با توجه به ارتباط با خروج بخا آب از آن در فصل زمستان و احتمال هدایت جریان برق موجود در رعد و برق های زمستانه شاید زمانی دهانه این چاه کوچک بوده و با برخورد انفجای رعد و برق دهانه آن ریزش کرده که اهالی محل نام او را تش برق زده گذاشته اند با این حال پیدا کردن دهانه این

چاه غار سخت بود ولی با توجه به دید قبلی و پشتکار و تلاش همنوردان در نیمه این روز به بار نشست و دهانه این چاه غار کشف شد .

عکس نزدیکتر از محدوده دهانه چاه غار

دهانه این چاه غار به شکل لوزی است و بر اثر فرو نشست  و با توجه به اختلاف سطح از دیگر نقاط کوه قابل مشاهده نمی باشد این چاه محل زندگی تعداد زیادی کبوتر و خفاش می باشد دهانه آن دارای بلوکه طبیعی زیادی برای نصب کارگاه بوده و کار فنی را تا حدی آسان می کند .

ژرفای چاه نخست 45 متر در فرود می باشد و پس از افقی شدن مسیرهای قابل دسترسی و عبور متراژ 130 متر دیگر نیز قابل پیمایش و البته با انجام فرود در چاهک فرعی که متراژی بالغ بر 25 متر دارد ؛ کل متراژ این چاه غار  190متر می باشد برنامه پیمایش و بررسی و کشیدن کروکی آن بوسیله 3 تن از همنوردان و پشتیبانی 2 تن دیگر این چاه غار که در موقیت 

جغرافیایی (N.29˚54'.102  ) و (E.52˚13'.880 ) قرار دارد و ( ارتفاع دهانه آن 2327 ) می باشد . همچنین اینکه این چاه غار بدلیل نزدیکی و وجود جاده دسترسی و شرایط منطقه ای مکان مناسبی برای تمرین و آموزش غارنوردان می باشد.

شرکت کنندگان در این برنامه عبارت بودن از :

فریدون خسروی – حسین حسینی نیک – شرکان شریفی – مرتضی فتحی – نادر کرمی

همنوردان غارنورد باشگاه شیراز جوان در حال فرود به چاه مرگ