مختصری در باره رشته کوه های زاگرس و دنا :

رشته کوه های زاگرس جزئی از کمربند کوهزائی آلپ- هیمالیا می باشند و دارای راستای شمال غرب، جنوب-شرق هستند که از سمت شمال غرب وارد خاک عراق و ترکیه شده و در جنوب شرق بوسیله گسل میناب با خط عمان (( Oman line )) از ناحیه مکران جدا میگردند. اوج چین خوردگی های زاگرس در استان کهگیلویه و بویر احمد و رشته کوه دنا مرتفع ترین بخش چین خورده زاگرس است.

 از نظر موقعیت جغرافیایی دنا در جنوب غربی ایران و در ۵۲/۳۰ تا ۱۵/۳۱ درجه عرض شمالی خط استوا و ۰۹/۵۱ تا ۳۶/۵۱ درجه طول شرقی نصف‌النهار گرینویچ قرار دارد. رشته کوه دنا به مثابه دیواری عظیم و سترگ سراسر شمال و شرق استان کهگیلویه و بویر احمد را در بر گرفته و در بخش شرقی به استان فارس و در غرب به استان چهارمحال وبختیاری و در بخش شمالی به استان اصفهان محدود می‌گردد.
طول این رشته کوه حدود ۱۰۰ کیلومتر و عرض آن در نقاط مختلف متفاوت و بیشینه بلندایی نزدیک به 4450 متر داشته و 47 قله آن ( در برخی منابع 51 قله ) ، بالاتر از ۴۰۰۰ متر است، که قله های قاش مستان یا بیژن سه، مورگل، قزل قله و برج آسمانی یا بیژن دو به ترتیب بلندترین قله های این رشته کوه به شمار می آیند.

پتانسیل‌های ژئوتوریسمی:
از لحاظ چینه نگاری: رشته کوه دنا به لحاظ زمین شناسی کوهی جوان و جایگاه تاریخی مهم و باارزش در چینه شناسی ایران دارد و یک ستون چینه شناسی واقعاً زیبا از آغاز پالئوزوئیک حداقل ۵۷۰ میلیون سال پیش، دوره‌های کامبرین، دونین، کربونیفر، پرمین و نیز تمام دوران زمین شناسی یعنی تریاس، ژوراسیک و کرتاسه را به خاطر می‌آورد و همچنین در مجاورت شمال و جنوب خود دوران سوم و چهارم زمین شناسی زاگرس را به نمایش می‌گذارد. توالی زیبایی سازندها با مرزهای مشخص می‌تواند در جهت آموزش چینه شناسی بسیار مفید باشد. رخنمون شیل‌های قرمز رنگ سازند زاگون با ضخامتی در حدود۱۲۲ متر، همراه با جنگل‌های انبوه بلوط پدید آورنده یک زیبایی وصف ناپذیر است. وجود میکروفسیل‌ها و ماکروفسیل‌های فراوان از جمله اسفنج، مرجان، براکیوپود، دو کفه‌ای‌های زیبا و…. همچنین فسیل‌های اثری زیبا بر ارزش چینه¬شناسی و فسیل شناسی این کوه افزوده‌اند

۱۳۹۱-۰۱-۱۸

پوشش گیاهی دنا:

در دامنه های جنوبی پارک ملی و منطقه حفاظت‌ شده دنا تا ارتفاع ۲۵۰۰ متر جنگل بلوط همه جا را پوشانده است. در میان این درختان و نواحی و ارتفاعات مختلف گونه های جنگلی دیگری نظیر بنه، کیکم، ارژن، شین و انواع بادام کوهی مشاهده می شود. اما تسلط کامل با گونه بلوط Quercus Branti می باشد.

از ارتفاع ۲۵۰۰ متر به بالا جنگل بلوط تمام شده و درختچه های ارژن، شین، انواع گون ها و درختان سرو کوهی دیده می شود. از ارتفاع ۳۵۰۰ متر به بالا اثری از درخت و درختچه در این منطقه مشاهده نمی شود و تنها شاهد پوششی از گون ها و گیاهان علفی و بوته ای درسطح زمین می باشیم.

از ارتفاع ۴۰۰۰ متر به بالا دیگر خبری از بوته های سطحی منطقه نیست و تنها شاهد گیاهان کوچک و زیبایی در پناه سنگ ها و شکافت صخره ها هستیم و برخی از این گیاهان در اوایل تابستان گل های ریز، رنگین و بسیار زیبایی به بار می آورند.

حداقل ۱۲۰۰ گونه گیاهی درمنطقه شناسایی شده که از این تعداد ۵۰ گونه آندمیک و مختص این منطقه می باشد.

تنوع جانوری منطقه دنا:

169 گونه جانوری در منطقه دنا شناسایی شده اند که شامل 26 گونه پستاندار ، 84 گونه پرنده ، 39 گونه خزنده و دوزیست و 20 گونه آبزی می باشند.

از این گونه ها میتوان به خرس ، پلنگ ، گرگ ، کفتار ، روباه ، شغال ، کل و بز ، قوچ و میش ، خرگوش ، خارپشت ، جوجه تیغی ، کبک ، دال ، شاهین ، هما ، کرکس اشاره نمود.

قلل معروف خط الراس مرکزی دنا:

خط الراس مرکزی ( ازغرب گردنه بیژن تا شرق گردنه مورگل غربی ) دارای 18  قله با ارتفاع بیش از 4000 متر میباشد که از آن جمله میتوان به قلل : سی چونی (سیچانلی به ارتفاع 4120 متر ) ، حوض دال ( 4360 متر) ، کرسومی ( 4260 متر ) ، حرا غربی ( 4300 متر) حرا شرقی ( 4310 متر) ، ماش ( 4300 متر ) ، بن رود ( 4250 متر ) ، برج آسمانی (بیژن 2 به ارتفاع 4435 متر) ، قاش مستان ( بیژن 3 به ارتفاع 4450 متر) ، مورگل  ( 4420 متر)

مسیر های دسترسی به دنا:

رشته کوه دنا به سه بخش خط الراس غربی ، خط الراس مرکزی و خط الراس شرقی تقسیم بندی میشود.

خط الراس مرکزی مابین گردنه بیژن و گردنه مورگل غربی میباشد ، این بخش از دنا به دلیل همجواری با شهر سی سخت و نیز وجود جاده های دسترسی نسبتآ مناسبتر ، از دیگر خط الراس های دنا بیشترین صعود را به خود اختصاص داده است.

سه مسیر عمده دسترسی به خط الراس مرکزی دنا عبارتند از:

1_ مسیر شمالی : از روستای تاریخی و زیبای خفرشهرستان سمیرم شروع و از طریق تنگه کی خسرو به خط الراس میرسد.

2_مسیر گردنه بیژن : شهر سی سخت و گردنه بیژن را میتوان دروازه ورود به خط الراس های شرقی و مرکزی دنا نامید. گردنه بیژن شرقی ترین نقطه خط الراس مرکزی و ما بین این خط الراس با خط الراس شرقی محسوب میشود. از مسیر این گردنه میتوان به قلل برد آتش ، سیچونی ( واژه سیچونی در اصل "سیچانلی" و به معنای دارای موش در زبان آذری میباشد. عشایر قشقایی که در منطقه ییلاق میکنند ، چنین نامی را بر این قله گذارده اند ) ، حوض دال و خط الراس مرکزی دسترسی پیدا کرد.

3_ مسیر جنوبی : سومین مسیر دسترسی به بخش مرکزی دنا از شهر زیبا و با صفای سی سخت و از طریق تنگه بزکش میباشد که با شیب نسبتا تندی به پناه گاه و قله حوض دال منتهی میشود.

گزارش صعود: 

ساعت 6:30 صبح پنجشنبه 27 تیرماه سال 92  تعداد هفده تن (متشکل از 15 تن آقا و 2 تن خانم ) از اعضای باشگاه ورزشی شیراز جوان به سرپرستی آقای فریدون خسروی و مسئولیت فنی آقای زره پوش شیراز را به مقصد شهر سی سخت در استان کهگیلویه و بویر احمد ترک کردیم و پس از گذر از شهر های سپیدان و یاسوج و طی فاصله 185 کیلومتری به شهر بسیار زیبا و باصفای سی سخت در دامنه جنوبی دنا رسیدیم و پس از توقف چند دقیقه ای به سمت گردنه بیژن در شمال شرقی سی سخت حرکت کردیم. پس از گذر از مسیر پیچ در پیچ گردنه بیژن و نرسیده به مرتفع ترین نقطه این جاده کمی بالاتر از چشمه میشی و در ارتفاع حدود 2900 متری از سطح دریا از خودرو پیاده شده و پس از انجام حرکات نرمشی و کششی و گرم کردن آماده صعود شدیم. ساعت 10:45 حرکت خود را به سمت قله حوض دال شروع کردیم . در مسیر کوه پیمایی و پس از حدود 2.5 ساعت در چشمه سیچونی (سیچانلی) توقف کوتاهی جهت تجدید قوا داشتیم و با توجه به اینکه چهارتن از همنوردان اولین حضور در چنین برنامه و ارتفاعی را تجربه میکردند ، سرعت گروه نسبتآ پائین بود ، هرچند که درکنار سختی مسیر ، بوی مست کننده بوته های چویل ، جاشیر و مناظر روح نواز  و زیبای منطقه سختی راه را هموار کرده و از خستگی آن میکاست.

پس از 6 ساعت از شروع کوه پیمایی ، اعضای گروه به پناهگاه حوض دال رسید و با نظر سرپرست برنامه تعداد 8 تن از همنوردان در پناهگاه ماندند و بقیه همنوردان ( 9 تن )  جهت رسیدن به خط الراس به مسیر ادامه داده و پس از عبور از زیر قله حوض دال و 2 ساعت تلاش و رسیدن به خط الراس مقداری از مسیر به سمت قله بیژن 3 را طی نموده و قبل از غروب آفتاب در محل مناسبی از خط الراس را برای استقرار چادرها و شب مانی انتخاب نمودند.

خط الراس دنا به دلیل بلندای قابل توجه و نیز استقرار به عنوان عارضه طبیعی در مسیر باد غالب که از جنوب غربی ایران وارد میشود همواره به شدت باد خیز بوده و این امر صعود در برخی از ماه های سال به ویژه پائیز و زمستان را بسیار دشوار میکند ، هرچند که این مشکل در برخی از شبهای تابستانی نیز مشکل ساز میباشد لیکن در شبی که گروه اعزامی باشگاه شیراز جوان  در منطقه حضور داشت ، شب آرامی را سپری نمود و دما و شرایط آب و هوایی ایده آل را تجربه کرد.

پس از شب مانی در خط الراس ، ساعت 7:30 صبح جمعه 28 تیر ماه و پس از صرف صبحانه و جمع نمودن چادرها ، همنوردان به سوی قله بیژن 3 ( قاش مستان ) حرکت نمود و پس از 1.5 ساعت تلاش به قله قاش مستان بلندترین قله رشته کوه دنا ( به ارتفاع 4435 متر) رسید و پس از 20 دقیقه توقف در قله و به تصویر کشیدن عکس های یادگاری به سمت قله حوض دال روانه شدند.

گروهی نیز که شب گذشته در پناهگاه حوض دال اسکان داشتند ، ساعت 10 صبح روز جمعه به سمت قله حوض دال حرکت نمود و پس از 1.5 ساعت تلاش به قله 4360 متری حوض دال رسید . این صعود برای 4 تن از همنوردان که اولین حضور در چنین ارتفاعی را تجربه میکردند بسیار هیجان انگیز و بیاد ماندنی بود ، به ویژه آنکه یک تن از اعضاء شب گذشته به دلیل اولین تجربه حضور در ارتفاع 3850 متری پناهگاه حوض دال دچار سردرد و اثرات ناشی از ارتفاع زدگی شده و شب سختی را پشت سر گذاشته بود.

اعضای دو گروه همدیگر را در قله حوض دال ملاقات کرده و به اتفاق به سمت پناهگاه حوض دال سرازیر شدند و پس از صرف نهار در پناهگاه ساعت 14:30 روز جمعه 28 تیر ماه پناهگاه را به سمت گردنه بیژن ترک نمودند و ساعت 17:30 به کنار جاده در مسیر گردنه بیژن رسیدیم ، مینی بوس حامل همنوردان منتظرمان بود و اعضاء را سوار کرده و به سمت شیراز حرکت کردیم و ساعت 22:30 به شیراز رسیدیم.

لازم به ذکر است که اعضای باشگاه ورزشی شیراز جوان با توجه به آموزه های خود و نیز نگاه حمایت گرانه به طبیعت و نیز آگاهی از اهمیت ویژه حفظ طبیعت و محیط زیست همواره در صیانت و حفظ محیط زیست کوشا بوده است ودر این راستا و با توجه به وجود تاسف بارمقادیر قابل توجهی زباله در پناهگاه حوض دال و نیز در مسیر پناهگاه به گردنه بیژن نسبت به جمع آوری و انتقال زباله های یاد شده اقدام نمود و موفق به پاک سازی و جمع آوری بالغ بر 60 گیلو گرم زباله از دامان پاک طبیعت زیبای منطقه شد.

   گزارش از: مهندس مرتضی هاشمی